Przesłuchanie małoletniego w praktyce

Przesłuchanie dziecka w charakterze świadka niemal zawsze budzi wiele emocji. Niemniej jednak należy wskazać, że postępowanie cywilne dopuszcza możliwość przesłuchania małoletniego w charakterze świadka. Jako radca prawny bardzo często pomagam w zrozumieniu procedur oraz praw przysługujących dziecku w takim postępowaniu.

Kto nie może być przesłuchany w charakterze świadka

Art. 259 pkt 1) Kodeksu postępowania cywilnego precyzuje kto nie może być przesłuchany w charakterze świadka. Są to osoby:

• Niezdolne do spostrzegania lub
• Niezdolne do komunikowania swoich spostrzeżeń.

Kluczowym aspektem, który pozwala na przesłuchanie małoletniego jest jego zdolność spostrzegania oraz komunikowania organowi swoich spostrzeżeń. Wiek dziecka nie odgrywa w tej kwestii znaczenia.

Ocena zdolności małoletniego świadka

Finalnie decyzja o dopuszczenia małoletniego do przesłuchania w charakterze świadka należy do Sądu. To Sąd jest organem, który dokonuje oceny czy małoletni jest zdolny do spostrzegania zdarzeń oraz czy posiada zdolność do przekazania swoich spostrzeżeń w sposób zrozumiały i wiarygodny. W praktyce Sąd może zasięgnąć opinii innych podmiotów w tej kwestii np. skonsultować się z psychologiem lub innym specjalistą.

Wysłuchanie małoletniego

Zgodnie z Art. 216¹ Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego Sąd wysłucha małoletniego, jeśli jego:

• Stan zdrowia
• Rozwój umysłowy oraz
• Stopień dojrzałości na to pozwalają

Z analizy powyższego przepisu wynika, że kluczową kwestią przy podejmowaniu decyzji o przesłuchaniu dziecka jest jego zdolność do zrozumienia sytuacji oraz komunikowania swoich myśli. Co istotne, jeśli dziecko odmawia udziału w wysłuchaniu to Sąd jest zobowiązany odstąpić od tej czynności.

Ponadto, sąd ma obowiązek uwzględnienia zdania i rozsądnych życzeń dziecka stosownie do okoliczności, jego rozwoju umysłowego, stanu zdrowia oraz stopnia dojrzałości. W praktyce sąd musi więc brać pod uwagę to, co dziecko ma do powiedzenia, ale jednocześnie oceniać czy jego życzenia są realistyczne i  rozsądne w kontekście prowadzonej sprawy.

W odniesieniu do częstotliwości przesłuchań należy wskazać, że przesłuchanie dziecka może nastąpić wyłącznie jeden raz w toku postępowania, chyba że dobro dziecka wymaga ponownego przeprowadzenia tej czynności lub potrzebę ponownego wysłuchania zgłosiło dziecko. Ponownego przesłuchania dokonuje ten sam sąd, chyba że jest to niemożliwe albo niezgodne z dobrem dziecka. W praktyce wprowadzenie tego przepisu miało na celu zminimalizowanie stresu oraz obciążenia psychicznego związanego z wielokrotnym przesłuchaniem.

Dziecko będące świadkiem w sprawach rodzinnych

Wyjątkowa sytuacja została przewidziana w art. 430 k.p.c. który wprowadził zakaz przesłuchiwania w sprawach rodzinnych w charakterze świadków:

• Małoletnich, którzy nie ukończyli lat trzynastu oraz
• Zstępnych stron (osoby, które należą do grona potomków danej osoby), którzy nie ukończyli lat siedemnastu

Zakaz ten obowiązuje bezwzględnie. Oznacza to, że dziecko, które nie ukończyło siedemnastego roku życia nie może zeznawać w sprawie rozwodowej swoich rodziców.

Gdzie następuje przesłuchanie?

W celu zapewnienia dziecku komfortu psychicznego oraz ograniczenia stresu, przesłuchanie małoletniego najczęściej odbywa się w tzw. „niebieskim pokoju”. Jest to specjalnie przygotowane pomieszczenie, które swoim wystrojem i atmosferą różni się od typowej sali sądowej. Niebieski pokój jest wyposażony w przyjazne dla dziecka meble, zabawki oraz inne elementy, które mają na celu stworzenie bezpiecznego i przyjaznego otoczenia.

Podczas przesłuchania w niebieskim pokoju obecność sądu ogranicza się zazwyczaj do minimum, aby uniknąć dodatkowego stresu dla dziecka. W przesłuchaniu mogą brać udział specjalnie przeszkoleni psychologowie lub inni specjaliści, którzy pomagają dziecku w wyrażeniu swoich myśli i spostrzeżeń w sposób swobodny i bez presji. Często stosowane są także środki techniczne, takie jak rejestrowanie przesłuchania na wideo, aby później można było odtworzyć jego przebieg bez konieczności ponownego przesłuchiwania dziecka.

Znaczenie przesłuchania małoletniego w procesie

Przesłuchanie małoletniego w postępowaniu cywilnym, zwłaszcza w sprawach rodzinnych, jest bardzo istotne, ponieważ może dostarczyć cennych informacji dotyczących relacji rodzinnych, warunków życia dziecka oraz jego osobistych przeżyć. Zeznania dziecka mogą być kluczowe przy podejmowaniu decyzji dotyczących jego przyszłości, np. w sprawach o opiekę czy kontakty z rodzicami.

Jednakże, z uwagi na delikatność sytuacji oraz potencjalny wpływ na psychikę dziecka, sądy podejmują wszelkie starania, aby przesłuchanie odbyło się w sposób jak najmniej inwazyjny i stresujący. Dążenie do ochrony małoletnich świadków jest priorytetem, co odzwierciedla się w obowiązujących przepisach oraz praktykach sądowych.

Podsumowując, przesłuchanie małoletniego w postępowaniu cywilnym, mimo że jest to proces wymagający szczególnej ostrożności i uwagi, odgrywa kluczową rolę w uzyskaniu pełnego obrazu sytuacji rodzinnej oraz podejmowaniu decyzji w najlepszym interesie dziecka, bardzo często wymaga również wsparcia doświadczonego radcy prawnego lub adwokata.

W razie pytań bądź wątpliwości zapraszam do kontaktu.